مشهد دومین شهر پهناور، دومین شهر پرجمعیت ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. این شهر چهارمین پایتخت در تاریخ معاصر ایران بوده و اکنون با بودن «حرم امام رضا» در آن، مقصد نخست مسافران زائر شیعه ایرانی و خاورمیانه‌ای شمرده می‌شود و «پایتخت معنوی ایران» لقب گرفته است.
مشهد (Mash’had) کلان‌شهری در شمال شرقی ایران و مرکز استان خراسان رضوی است. این شهر در زمان افشاریان، پایتخت ایران بود. مشهد دومین شهر پهناور ایران بعد از تهران می‌باشد. بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ این شهر با ۳٬۱۳۱٬۵۸۶ تن جمعیت دومین شهر پرجمعیت ایران پس از تهران است.
این شهر به واسطه وجود حرم علی بن موسی‌الرضا، هشتمین امام مذهب شیعه، سالانه پذیرای بیش از ۳۲ میلیون زائر از داخل و بیش از دو میلیون زائر از خارج از کشور است. مشهد تنها در فصل تابستان سال ۱۳۸۹ پذیرای بیش از ۱۳ میلیون مسافر بوده‌است. آمار نشان می‌دهد وجود آرامگاه علی بن موسی الرضا در مشهد موجب شده است که به طور میانگین هر ایرانی، هر سه سال یک‌بار به مشهد سفر کند. مساحت شهر مشهد درآخرین تغییرات سال ۱۳۹۲ حدود ۵۶۰ کیلومتر مربع می‌باشد.
شهر مشهد دارای آب و هوای متغیر، اما معتدل و متمایل به سرد و خشک است و از تابستان‌های گرم و خشک و زمستان‌های سرد و مرطوب برخوردار است. بیشینهٔ درجه حرارت در تابستان‌ها ۴۳ درجه بالای صفر و کمینهٔ آن در زمستان‌ها ۲۳ درجه زیر صفر است.
مشهد
تاریخچه
به باور شیعیان، علی بن موسی الرضا پس از قتل به دست مأمون، خلیفهٔ عباسی، در سال ۲۰۳ هـ. ق، در آرامگاه هارونی سناباد به خاک سپرده شد. از آن پس «سناباد نوغان» به نام «مشهدالرضا» خوانده شد.
به مرور زمان، به‌ویژه در زمان شاه تهماسب صفوی، بر پهنه مشهد افزوده شد. سلاطین صفوی که در اعتلای شعائر مذهب شیعه سعی وافر داشتند، خراسان و بخصوص مشهد را مورد توجه خاص قرار دادند. بر همین اساس، هرات در عهد شاه اسماعیل اول از دارالملک خراسان خارج شد و شهر مشهد جای آن را گرفت.
مشهد در زمان سلطنت نادر به اوج خود رسید. نادر مشهد را به پایتختی برگزید زیرا با توجه به گسترش زیاد متصرفاتش در شرق، مشهد از اصفهان، پایتخت صفویان، دارای مرکزیت بهتری بود. او یکی از بانیان بزرگ حرم علی بن موسی الرضا به شمار می‌آید. نادر به شکرانهٔ پیروزی بر ملک محمود سیستانی، گلدستهٔ طلایی در جنوب صحن عتیق (انقلاب فعلی) و شمال غربی گنبد بنا کرد. در همان زمان گلدستهٔ شاه تهماسبی را -که در سمت دیگر صحن قرار داشت- برای این که با گلدستهٔ مذکور متناسب باشد خراب کرد و تجدید بنا نمود. هنگامی که نادر با غنایم فراوان از هند بازگشت هدایای زیادی به حرم عرضه داشت و دستور داد ایوان امیرعلیشیر نوایی را از نو بنا کنند و با الواح زرین بپوشانند که اکنون به نام ایوان طلای نادری مشهور است. سقاخانه وسط صحن نیز به امر وی بنا گردید. همچنین چهارصد جلد کتاب به کتابخانه آستان قدس اهدا کرد که بدین ترتیب در شمار بزرگترین واقفین حرم درآمد.
ورود به مشهد
با هواپیما
فرودگاه بین‌المللی شهید هاشمی‌نژاد مشهد
این فرودگاه بعنوان دومین فرودگاه پرترافیک کشور روزانه به حداقل ۱۷۰ حداکثر ۲۴۰ پرواز سرویسها ی هوانوردی آرایه نموده و بطور متوسط روزانه تعداد ۲۲۰۰۰ نفر مسافر داخلی و خارجی از این فرودگاه استفاده می‌نمایند که بالغ بر ۲۰٪ آن مسافرین خارجی می‌باشند.
این فرودگاه به ۳۴ مسیر داخلی و ۲۰ مسیر خارجی پروازمستقیم دارد.
تعداد ۱۷ شرکت هواپیمایی داخلی و ۱۰ شرکت خارجی در این فرودگاه فعالیت دارند.
با قطار
راه‌آهن شهر مشهد در مرکز آن و در نزدیکی حرم علی ابن موسی الرضا واقع شده‌است
با خودرو
- از شمال، از شهرستان کلات و جاده مشهد کلات
- از شمال شرق، از شهرستان سرخس و جاده مشهد سرخس
- از جنوب شهرستان تربت حیدریه
- از جنوب شرق، از شهرستان نیشابور و از دو راه آزادراه مشهد-باغچه و راه مشهد مُلک آباد
- از جنوب شرق، از شهرستان فریمان و تربت جام و مرز کشور افغانستان
- از جنوب غرب، از شهرستان طرقبه شاندیز
- از شمال غرب، از شهرستان چناران
با اتوبوس
- از شمال، پایانه معراج
- از جنوب، پایانه امام رضا
- از شرق، پایانه راه ابریشم
اتوبوس‌های تندرو در مشهد، خدمات ویژه‌ای برای مسافران و زائران دارند. در خیابان امام رضا، خط تندروی اتوبوس، مستقیماً از پایانه مسافربری از حرم امام رضا می‌گذرد. بلیت، همگی کارتی است.
حمل و نقل داخلی مشهد، توسط سامانهٔ تاکسی‌رانی و اتوبوس‌رانی و قطار شهری انجام می‌شود. اگر در هتل اقامت کنید ممکن است خدماتی مثل حمل‌ونقل رایگان به فرودگاه و سرویس حرم جزء وظایف خدماتی هتل اقامتی شما باشد.
جاذبه‌های گردشگری
حرم علی ابن موسی الرضا
حرم بزرگترین و مشهورترین مکان دیدنی مشهد است. معماری فوق‌العاده، فضای آرامش‌بخش و سرشار از معنویت برای زائران این امام است. حتی اگر فردی مذهبی هم نباشید، بازدید از آنجا، خاطره‌ای به یاد ماندنی برای شما خواهد بود.
خلوت ترین زمان در حرم، پیش از نمازصبح است.
اگرچه در کنار حرم، مکانی برای نگهداری رایگان وسایل شما وجود دارد، بهتر است پیش از رفتن به حرم، چمدان‌های خود را در هتل محل اقامتتان بگذارید. برای زیارت حرم امکان رفت و آمد با وسایل نقلیه مختلف فراهم است، مسافران می‌توانند از ایستگاه مترو میدان بسیج استفاده کنند، همچنین امکان استفاده از اتوبوس تقریباً از هر پایانه‌ای امکان‌پذیر است، مهمترین خطوطی که عدهٔ بسیاری از مسافران از آن استفاده می‌کنند می‌توان به خط ۱۲و۱۲/۱ (از پایانه وکیل آباد)، خط ۶ تندرو (از میدان فردوسی)، خطوط BRT از پایانه طبرسی و پایانه امام رضا و خط ۵۰ (میدان شهدا) اشاره کرد.
آرامگاه فردوسی و اخوان ثالث
آرامگاه فردوسی و اخوان ثالث در حومهٔ مشهد در نزدیکی روستای پاژ شهر توس قرار دارد. در کنار آن یک موزه برقرار است؛ و همچنین محوطهٔ وسیعی برای قدم زدن و چایخانه.
موزه‌ها
- موزه نادری.
- موزه بزرگ تاریخ طبیعی خراسان.
- موزه علوم و تاریخ طبیعی مشهد.
- موزه آب.
- موزه توس (موزه فردوسی).
- موزه‌های آستان قدس رضوی. شامل موزه‌های فرش، سکه و تمبر، نقاشی و…
مناطق تاریخی
- مسجد گوهرشاد
- میل رادکان
- هارونیه
- مقبره ابوحامد غزالی (طوس)
- آرامگاه نادرشاه
- آرامگاه خواجه ربیع
- آرامگاه فردوسی
- ایستگاه راه آهن
- گنبد خشتی
- مدرسه عباسقلیخان
تفریح‌گاه‌ها
مشهد دارای تفریح گاه های زیادی می‌باشد. اما مهم ترین آنها به شرح ذیل است:
- سرزمین موج‌های آبی
- پارک کوهسنگی
- پارک وکیل‌آباد
- کوهستان پارک خورشید: در انتهای بلوار هاشمیه و در دامنه کوه‌های شمال غربی مشهد قرار دارد.
- پارک آبی ایرانیان
- شهر بازی ملت مشهد
- باغ پونه
- پارک ساحلی آفتاب
- کوهستان پارک شادی
- پارک ملت
- بوستان طبیعی هفت حوض
- جاده طرقبه و شاندیز
- غار تاریخی و عمیق مغان
- سد گلستان
- سد طرق
- کمپ بزرگ غدیر
- مجموعه تفریحی کوه سر
- سرزمین عجایب
- باغ گل ها
- کیان سنتر
- پروما (در بولوار جانباز)
- چالیدره
- پارک علمى پروفسور بازیما(در مجتمع وصال در منطقه گردشگرى سپاد)
- بازار گوهر شاد
پارک‌های آبی
مشهد دارای ۴ پارک آبی ساخته شده و ۱ پارک آبی درحال ساخت می‌باشد؛ که از این حیث همراه با دبی در صدر شهرهای خاورمیانه قرار گرفته است.
توصیه برای مسافران مشهد
- دیدن حرم امام رضا و موزه‌های داخل حرم
- بازدید از آرامگاه فردوسی
- دیدن ییلاقات مشهد مانند شاندیز و طرقبه
- خرید از بازارهای بزرگ مشهد مانند: پروما، کیان سنتر، زیست خاور، الماس شرق، وصال و …
- تفریح در پارک ملت مشهد
- استادیوم ورزشی ثامن الائمه مشهد که محل بازی‌های تیم فوتبال پدیده مشهد و سیاه جامگان می‌باشد
- شهر رویایی پدیده شاندیز
- هایپر مارکت پدیده شاندیز
- تفریح در پارک‌های آبی
- خوردن شله، شیشلیک، کباب، دیزی، آش رشته و غذاهای سنتی
