پیشینه باغ نیاوران

کاخ موزه نیاوران یکی از مهم‌ترین و زیباترین اماکن دیدنی تهران است. این کاخ در زمان محمدرضا پهلوی با سبک معماری مدرن و جهت سکونت وی به همراه خانواده‌اش ساخته شد. پیشینه این کاخ به دوران قاجار باز می‌گردد.

فتحعلی شاه قاجار دستور داد خارج از شهر تهران باغی را برای تفریحات تابستانی بسازند. این باغ ییلاقی فتحعلی شاه که به جای نیزارها ساخته شد را «نی آوران» نامیدند و بعدها مشهور به کاخ نیاوران شد.

محمد شاه قاجار، بنای کوچک و ساده ای در باغ نیاوران ساخت. ناصرالدین شاه بنای با شکوه صاحبقرانیه را در باغ بنیان گزاری کرد. آخرین بنای ساخته شده توسط سلسله قاجار در این باغ کوشک احمد شاهی نام دارد که دقیقا در میانه باغ قرار دارد.

کاخ نیاوران آخرین سکونتگاه پهلوی

کاخ اختصاصی نیاوران یا همان کاخ نیاوران بنایی جدید است که سبکی ایرانی-اروپایی دارد. محمدرضا پهلوی، همسرش فرح و فرزندان آنها تا پیش از خروج شان از ایران در این کاخ سکونت داشتند.

کاخ نیاوران در حدود ۹۰۰۰ متر مربع وسعت دارد و ساخت آن از سال ۱۳۳۷ شمسی شروع شد. پس از یک وقفه کوتاه مجددا در سال ۱۳۴۲ ساخت کاخ ادامه پیدا کرده است. در سال ۱۳۴۶ ساخت کاخ به پایان رسیده و آماده بهره برداری قرار گرفت.

این کاخ دارای دو طبقه اصلی و یک نیم طبقه در وسط با سبک مدرن است. طبقه اول بنا جهت پذیرایی میهمانان، و در طبقه دوم اتاق خواب ها و فضاهای شخصی خانواده قرار داشته. در میان این دو طبقه یک نیم طبقه برای فضای کاری و اتاق کوچکترین عضو خانواده پهلوی، لیلا پهلوی، وجود داشته.

کف بنای کاخ نیاوران از سنگ گرانیت سیاه می باشد و طراحی دکوراسیون و معماری داخلی آن توسط یک گروه فرانسوی اجرا شده است. ستون های بلند ورودی کاخ نیاوران به همراه کاشیکاری های زیبای ایرانی اطراف آن، توجه بازدیدکنندگان را در ابتدای ورود به کاخ نیاوران به خود جلب کرده و از میهمانان به گرمی استقبال می کند.

با وجود سادگی فضای کاخ، زیبایی هایی خاصی را نیز در آن می توان دید. در این ساختمان وسایل زندگی آخرین شاه ایران را قابل مشاهده است. مورد بسیار مهمی که درباره این ساختمان وجود دارد، سقف آن است. سقف کاخ نیاوران به صورت بازشو طراحی شده است و هر زمان می شود آن را باز کرد و آسمان را دید.

معمار کاخ نیاوران محسن فروغی بوده. فروغی کاخ نیاوران را به شیوه ای مدرن و با الهام از معماری ایرانی طراحی کرده است. تزیینات به کار رفته در باغ نیاوران تلفیقی از هنر پیش از اسلام و پس از اسلام است. تلفیق هنر پیش از اسلام و پس از اسلام فضای زیبا و چشم نوازی را در داخل کاخ نیاوران ایجاد کرده است. گچ بری کاخ نیاوران توسط استاد عبداللهی انجام شده. آینه کاری توسط استاد علی اصغر و کاشی کاری نمای خارجی کاخ توسط استاد ابراهیم کاظم پور انجام شده است.

این کاخ که در تاریخ ششم خرداد ماه سال ۱۳۷۷ با شماره ۲۰۲۵ به ثبت ملی رسیده است.

طبقه همکف کاخ نیاوران

طبقه همکف کاخ نیاوران شامل سرسرای بزرگی است و بقیه اتاق ها از جمله، سینمای اختصاصی، اتاق غذاخوری، سالن پذیرایی، اتاق انتظار و راهروهای فرعی و همچنین تالار آبی در اطراف آن هستند. در دیوارها آینه های بزرگی دیده می شود که از اتصال آینه های کوچک ساخته شده اند و گویی نقشی از ابر و باد بر روی آنها دیده می شود.

آیینه کاری های زیبای طبقه همکف کاخ نیاوران بر زیبایی و جذابیت آن افزوده است. فرش های دستباف زیادی در طبقه همکف این کاخ مشاهده می شود که معروف ترین آن، فرش مصور چهره شاهان و مشاهیر ایرانی از دوره هخامنشی تا قاجار است که توسط استاد علی کرمانی بافته شده است.

اشیا زینتی و تزیینی که در طبقه همکف کاخ دیده می شود و نظر بازدیدکنندگان را به خود جلب می کند شامل موارد زیر است:

ستون تزیینی (نماد سقاخانه) اثر پرویز تناولی
مجموعه ای از ظروف چینی با تصاویر ناپلئون و خانواده سلطنتی ساخته شده در کارخانه سور فرانسه
نقاشی طبیعت بی جان اثر محسن فروغی
نقاشی طبیعت بی جان اثر بهمن محصص
ارگ متعلق به اشرف پهلوی
فرش مشاهیر بافت راور کرمان توسط استاد علی کرمانی
قالیچه با طرحی از داستان شیخ صنعان و دختر ترسا بافت کارگاه آگاه کرمان
مجموعه ظروف بلور تراش دار ساخت کشور چکسلواکی
گلدان های چینی و برنز ساخته شده در کارخانه سور فرانسه
شئ تزیینی نقره ای با طرح برجسته از میوه ها هدیه نیکلای چائوشسکو از کشور رومانی